Ontmoetingen:Jan Mertens&de polyfonie van George de La Hèle.

TEKST

woensdag 5 december 2012 om 09:41 uur.    |    Terug naar Proza
Dit werk werd reeds 2615 maal bekeken.

Ontmoetingen: Jan Mertens en de polyfonie van George de la Hèle.

Met de jaren vallen diverse puzzelstukken meer en meer in elkaar. Het artistiek-literaire café Den Hopsack is een merkwaardig trefpunt die de puzzel vervolledigt. Mijn vaderland leeft buiten het opgepepte licht van De Grote Aandacht of is het de De Grote Magerzucht waarvoor velen staan te kwijlen. Ik ontmoette er zowel musicus Jan Mertens als Jan Berghmans, mijn uitgever. Zij hadden elkaar eveneens in Den Hopsack leren kennen. Of het vervullende van ontmoetingen.

Een jaar na het ongelukkige overlijden van Berghmans organiseerde Jan Mertens een In Memoriam in het museum Plantijn Moretus. Op 14 november 2010 werd De Missa Quare tristis est, anima mea?( Waarom ben je bedroefd mijn ziel?) van George de la Hèle (1547-1586) door het ensemble Polyfoon onder leiding van Lieven Deroo uitgevoerd, een uitvoering voor de eerste maal sinds de Renaissance. Jan is als tenor eveneens lid van dit stemmige gezelschap. Samen met Tony Rombouts had hij me gevraagd om tijdens de herdenking enkele van mijn gedichten en deze van Jan Bergmans voor te dragen.

Toen ik dit monumentale muziekwerk aanhoorde werd ik meteen meegezogen door die vloed van die absoluut zuivere tonen; de volheid van zes stemmen – van fluwelen contratenoren tot glasheldere bassen - die in contrapunt met elkaar harmoniëren. Het werd een afdaling in de begeesterende rijkdom van het verleden. Vriend Jan is meteen de grote schuldige aan mijn polyfone bevlogenheid.

George de La Hèle, een renaissancecomponist en tijdgenoot van Palestrina en Orlandus Lassus werd te Antwerpen geboren waar hij zijn eerste muzikale opleiding kreeg. Hij was een koorknaap in de kapel van Philips II te Madrid o.lv van Pierre de Manchicourt, studeerde aan de universiteit van Alcala en Leuven en leidde vervolgens de kathedraalkoren van Mechelen en Doornik. Na de Koninklijke kapel werd hij uiteindelijk maestro di capilla flamenca te Madrid. Een titel die kon tellen. Aan het Spaanse hof stond deze componist dus hoog aangeschreven.

Van de la Hèle zijn enkel de Octo missae bewaard gebleven. Deze werden in 1578 door Christoffel Plantijn op de persen van zijn Officina Plantiniana gedrukt. Een exemplaar van dit immense boek - een bladzijde meet 55x44cm- rust in de rijke collectie van het museum Plantijn Moretus.

Het was Jan Hellincks, leider van het bekende St Lievenskoor van 1949 tot 1964, die koorknaap Jan Mertens (°1951) begeesterde. Na zijn opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten studeerde Jan notenleer, gitaar en volgde hij cursussen oude muziek en zanglessen. Toen zijn vader stierf componeerde hij voor hem de missa brevis “Komt de lente”, een parodiemis op het thema “Komt de lente over ’t land”. Verder schreef hij nog een Hymne, een gedachtenispsalm en nog een tweede mis voor de slachtoffers van ex-Joegoslavië.
Tijdens een van zijn bezoeken aan het museum Plantijn Moretus zag hij het prachtige opengeslagen boek met muziek van George de La Hèle, een componist waar hij nog nooit van had gehoord. Toen hij de partituur las begon deze prachtige muziek in zijn hoofd te klinken. Of hij dit werk mocht bestuderen? Het mocht. Het was natuurlijk nog geschreven “à l’anciènne”, waardoor het voor een gewone koorzanger moeilijk is om lezen. Daarom is hij -hals over kop eigenlijk- begonnen met de transcriptie. Op een avond vond hij op internet dat er reeds een uitgave bestond van dit werk. Jammer genoeg voldeed dit niet aan wat hij ervan verwachtte: alle notenwaarden waren gehalveerd. Dus toch maar transcriberen.
Het siert Jan Mertens dat hij deze muziek heeft getranscribeerd naar hedendaagse muziekschriftuur; een monnikenwerk van 2.5 jaar in de schaduw van de stilte. Het waren immers acht missen en een inleidend motet. Hij is nu bezig het getranscribeerde op computer te zetten en de fouten eruit te halen. Op die manier kan hij dit werk, samen met de levensbeschrijving van deze veel te weinig gekende componist, drukrijp maken en op zoek gaan naar uitgevers.
Na de uitvoering op 14 november 2010 was Johan Geerts- oprichter van het ensemble en initiatiefnemer van de concerten van Polyfoon- enthousiast en liet vallen dat het fijn zou zijn, de muziek van De La Hèle in een aantal concerten te laten horen. Elke mis van de acht missen, is gebaseerd op een reeds bestaand motet van een tijdgenoot. Het zou gaan over uitvoeringen in Antwerpen, Mechelen, Leuven en Doornik; steden waar De La Hèle gewerkt en/of gestudeerd heeft. Mogelijk wordt dit opgenomen in het kader van Antwerpse componisten. Blijft natuurlijk nog het prijskaartje.
Op donderdag 10 januari 2013 brengt het ensemble Polyfoon in de kathedraal van Antwerpen een benefietconcert voor Kom op tegen kanker. Het is meteen een huldeconcert voor medeoprichter, de bariton Danny Vercruyssen die op 5 december 2011 aan een hersentumor overleed.
“Media Vita: in het midden van het leven staat men in de dood” is de titel. Op het programma staat Engelse polyfonie van o.a. Sheppard, Tallis, De Ley en Talbot; een muzikale wandeling van 16e eeuw tot van vandaag, van 6 tot 17 stemmig.
Polyfoon hoopt hiermee een mooi bedrag te kunnen overmaken aan Kom op tegen Kanker en de oncologische dienst van UZ Antwerpen, het ziekenhuis waar Danny Vercruyssen werkte en overleed.
Info: http://www.polyfoon.be
Bij dezen een warme oproep om massaal aanwezig te zijn.
Frank De Vos