Louis-Ferdinand Céline, de Verbrande.

TEKST

maandag 1 oktober 2012 om 08:14 uur.    |    Terug naar Proza
Dit werk werd reeds 1562 maal bekeken.

Louis- Ferdinand Céline, de Verbrande.

De gulheid van mijn vrouw is voortreffelijk. Ze weet dat ik zonder de nodige letters de sociale verplichting van een vakantie niet overleef. Voor mijn acht boeken had ze dan ook een afgemeten plaatsje voorzien naast haar bescheiden garderobe, goed voor twee reiskoffers (33.7kg).

Een espresso macchiato blijft een verrukkelijke idylle op mijn tong. Dit is zeker het geval bij een Italiaanse met de naam van een snedige superbolide. Enkele jaren geleden is ze in Las Galletas aangewaaid. Ze baat er ‘Heladeria Ferrari’ uit. Bezwaarlijk kan ik deze zuurpruim ‘mooi’ noemen; vormeloos en met een neus uitermate geschikt als blikopener. Niettemin, het kopje koffie maakt er alles goed.

Van Céline las ik een hele tijd geleden ‘Voyage au bout de la nuit’ en ‘Mort à crédit’, twee meesterlijke en baanbrekende romans. Met zicht op een zee, op een terrasje met een boek, meer verlang ik niet op verlof. Op deze zuiderse stelplaats begon ik te lezen in ‘Van de ene dood naar de andere- Louis-Ferdinand Céline. Artikels, brieven en polemieken vertaald door E.Kummer’.(1)
 

Aan het tafeltje naast het mijne:cockney slang’ van een gang Britse getatoeëerde Onslow’s, zonder onderhemdje in blote bast en bijzonder luidruchtig. Zoiets is goed voor een dagdroom over het behalen van een medaille voor moord en zelfopoffering.

Louis-Ferdinand Céline is het pseudoniem van Louis-Ferdinand Destouches(1894-1961), Hij kent op zijn minst een bewogen leven. Hij groeit op in een gezin van de hard werkende Franse middenklasse, besmet door statusneurose en een typisch populisme: eng patriottisme, anti-Duits, anti-Engels, antiprotestants, anti-joods, antivrijmetselaars, antikapitalistisch en antimarxistisch. Destouches wordt beroepsmilitair en raakt in 1914, tijdens de Eerste Wereldoorlog ernstig gewond bij Poelkappele aan het Ijzerfront. Hij wordt afgekeurd voor verdere frontdienst. Arts worden blijft zijn grote droom en hij promoveert in 1924. In dienst van de Volkenbond werkt hij in Genève en Liverpool. Hij bezoekt Afrika, de Verenigde staten, Canada en Cuba. Terug in Frankrijk vestigt hij zich als arts in Clichy.
In 1932 debuteert Céline met Voyage au bout de la nuit, die zoals de door hem bewonderde Rabelais in een volkse taal is geschreven. In 1936 verschijnt zijn ’Mort à crédit’. Deze roman is obsceen, scatologisch, met gebruik van het Parijse argot en zijn bekende drie puntjes(…) Céline kent nationaal en internationaal succes. Door de stijlbreuk wordt zijn werk een mijlpaal in Franse literatuur. In 1936 verschijnt zijn anticommunistisch pamflet Mea Culpa. Ronduit stuitend is zijn walgelijke, raciale antisemitisme in Bagatelles pour un massacre(1937), L’Ecole des cadavres(1938) en Les beaux draps( 1941); twee pamfletten die enthousiast worden onthaald door het fascistische Action Française met Charles Mauras als ideoloog. Overigens iemand die door Joris Van Severen van het Verdinaso enorm werd bewonderd. Zijn ingezonden brieven tijdens de oorlog zijn vaak zo geflipt dat ze niet worden gepubliceerd en deze zelfs de Duitse bezetter vervelen. In juli 1944 is het bijltjesdag. Hij vlucht via Duitsland naar Denemarken en wel met zijn kat. Dit is dan ook het enige positieve die kattenvriend H.F.Jespers voor Céline kan opbrengen.

Céline heeft zich echter nooit bij een politieke partij of beweging aangesloten. Het is net deze onafhankelijkheid samen met de grote bewondering voor zijn literair talent en zijn voor velen ongeloofwaardige, virulente antisemitisme dat vrienden en schrijvers zich inzetten om hem naar Frankrijk te laten terugkeren. Zijn antisemitisme verdunnen zij tot een nihilisme en een walging voor de mensheid in het algemeen. In 1950 wordt hij veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf, een boete van vijftigduizend francs, ontzetting uit het kiesrecht en de verbeurd verklaring van de helft van zijn huidige en toekomstige bezittingen. In 1951 wordt de amnestiewet op hem toegepast, en kan hij zich opnieuw in Parijs vestigen.

Wat me opvalt na lezing van de artikelen en interviews van na de oorlog is dat hij nooit één gezegend woord heeft terug genomen van wat hij schreef. Vergoelijking en het grote gelijk blijft overeind. Mutatis mutandis is dit in onze collaboratiemiddens het geval.

Ook in Vlaanderen kennen we een reeks verbrande auteurs die een collaborerend cultureel parcours doorliepen: Stijn Streuvels, Felix Timmermans, Ernest Claes, Filip de Pillecyn,Wies Moens, Ferdinand Vercnocke, André Demedts, Ward Hermans, Blanka Gyselen en Pol le Roy. Met uitzondering van Stijn Streuvels en Felix Timmermans werden dezen treffend in beeld gebracht door Lukas de Vos, Yves T’Sjoen, Ludo Stynen in het boek Verbrande schrijvers. ’Culturele’ collaboratie in Vlaanderen 1933-1953 (2)

De Deutschfreundlichkeit of op zijn zachts gezegd ‘pragmatische’ houding van door links aanbeden Gerard Walschap tijdens de bezettingsjaren, bracht Frans De Peuter onder de aandacht.(3)

Om de tergende decibels naast mij te dempen riep ik ’Look, Dolphins !,’ en wees naar de zee. Plotse stilte. Hun ogen vol van de Union Jack struikelden over het blinkende water. Daarna draaiden ze met verrokken nekken hun hoofd onbegrijpend naar mij.
Met de ernst van de onschuld mij zo eigen, zei ik: I’m so sorry folks, they’re just gone. ‘Sorry for any inconvenience caused’ weigerde ik erbij te vermelden.
Voor zulke onderdanen siste ik nog even ‘God save the Queen’ tussen mijn tanden.
Ik stond op, betaalde en wandelde verder.

Frank De Vos

(1) Van de ene dood naar de ander, Louis-Ferdinand Céline. Brieven, artikelen en polemieken, gekozen, ingeleid en vertaald door E.Kummer. Amsterdam- Uitgeverij De Arbeiderspers, 150blz. ISBN 9789029512275
(2) Lukas de Vos, Yves T’Sjoen, Ludo Stynen (red.), Verbrande schrijvers. ’Culturele’ collaboratie in Vlaanderen 1933-1953, Gent, Academia Press, 2009, 207 p., 22 €.
ISBN 9789038215099
(3)Frans De Peuter “ Het verborgen leven van Gerard Walschap’, Frans De Peuter.144blz
Bergmans Uitgevers ISBN 9789070959821.